Pod koniec lat 40 –tych Tomatis ustanowił zasadę, która miała stać się fundamentem jego nowego, rewolucyjnego systemu. Polegała na tym, że percepcja i działanie są funkcjonalnie powiązane w mechanice mózgu. Dla Tomatisa, postrzeganie i rozumienie mowy oraz komunikacja były w myśl zasady głęboko zakorzenione przez system sensoryczno-motoryczny. W ramach systemu, słuchacze (dzieci i dorośli) słuchają specjalnie przetworzonych dźwięków, które mają zastosowanie m.in. w funkcjach słuchowych i zdolności uczenia się. Zidentyfikowana przez niego zasada mówi, że głos może odtworzyć tylko to, co ucho dobrze słyszy, lub raczej, czego ucho może słychać. Dla Tomatisa było to nie tylko to, że system percepcyjny (zaangażowany w rozumienie mowy) był ściśle powiązany z systemem motorycznym, za pomocą którego mowa jest produkowana, ale, że ten sam system motoryczny z kolei w znacznym stopniu przyczynia się do percepcji i zrozumienia języka. Innymi słowy, dla Tomatisa percepcja i rozumienie mowy były głęboko zakorzenione w jej aktywacji przez sensoryczny system motoryczny. Dane wynikające z badań w dziedzinie neurobiologii i obrazowania mózgu, od tego czasu potwierdziły tę ideę. Wykazano na przykład, że w połączeniu z korą przedczołową i lewą korą przedruchową, kora słuchowa jest aktywowana nie tylko podczas wytwarzania dźwięków mowy, ale także podczas ich cichej artykulacji, dobrowolnej identyfikacji i różnicowania – a także nawet podczas czysto pasywnej ekspozycji na te dźwięki. Czas pokazał, że Alfred Tomatis miał rację – jego intuicje zostały potwierdzone przez badania, które podkreśliły istnienie zespołów neuronów, zarówno sensorycznych jak i motorycznych. Te neurony są zaangażowane nie tylko w funkcjonowanie procesów językowych, ale bardziej ogólnie w realizacji wysoko-poziomowych funkcji poznawczych wysokiego rzędu, takich jak pamięć i uwaga, a także w rozumienie celów i intencji innej osoby.
Wiele osób twierdzi, że terapia Tomatisa jest skuteczna w leczeniu problemów związanych z mową, koncentracją i uwagą. Plusy Metody to jej prostota, dostępność, szybkie efekty terapii.
Aby funkcja słuchania była efektywna, nasz system słuchowy musi nie tylko być w stanie stale dostosowywać się do zmian w informacjach ale także, na podstawie wykrytych zmian, musi być w stanie dokonać przewidywania dotyczącego nadchodzącego komunikatu akustycznego. Dlatego też, aby ustanowić i rozwinąć funkcję słuchania, Tomatis stworzył oryginalne urządzenie zwane „Elektronicznym Uchem”, którego podstawowa zasada opiera się na pojęciu “bramkowania”. „Efekt bramkowania” zastosowany w Metodzie Tomatisa, jako system naprzemienności pomiędzy dwoma źródłami dźwięku rozpowszechnia tę samą informację słuchową, ale o różnych barwach i intensywności. Dodatkowo, bramkowanie jest nieregularne w swoim wzorcu czasowym. Bramkowanie angażuje zdolności adaptacyjne i plastyczne naszego układu nerwowego. Zjawisko plastyczności neuronalnej może być zdefiniowane jako dynamiczna zmiana funkcjonalnych i strukturalnych neuronów, która zachodzi w odpowiedź na modyfikacje. Bramkowanie ma wpływ na dwa mięśnie słuchowe znajdujące się w uchu środkowym, a Tomatis wierzył, że rolą tych mięśni jest nie tylko przekazywanie dźwięku do ślimaka, ale także regulowanie ruchu w płynach, który był spowodowany transmisją, umożliwiając ślimakowi szybkie dostosowanie się do nadchodzących wibracji. Jeśli ta adaptacja przebiega prawidłowo, ślimak może zacząć sprawnie wydobywać i analizować istotne informacje, co jest niezbędne do wykonania bieżącej czynności lub osiągnięcia wyznaczonego celu. W rezultacie bramkowanie powoduje, że układ słuchowy używa do wyodrębniania wzorców z napływających komunikatów dźwiękowych i przechowuje te informacje na krótki czas w pamięci słuchowej, która jest regularnie aktualizowana. Wynika z tego, że bramkowanie, poprzez samą naturę swojego działania, utrzymuje mózg skupiony na ciągle zmieniających się informacjach, które otrzymuje. Te następujące po sobie zjawiska aktualizacji i przewidywania są wyrazem wdrażanej krótkoterminowej plastyczności słuchowej. Wielokrotnie powtarzania w czasie, doprowadzi do ustanowienia pozytywnej i trwałej zmiany funkcji słuchowej, czyli działania obwodów słuchowo-ruchowych tworzących integratory. Metoda Tomatisa® polega na serii następujących po sobie i szybkiej regulacji systemu słuchowego, prowadzących do pożądanego przekształcenia funkcji słuchowych – wyraz plastyczności w dłuższym okresie czasu. Wspieranie komunikacji, nauki i pewności siebie poprzez dźwięk uruchomia kolejne mechanizmy dostosowania i przewidywania, sprzyja rozwojowi selektywnej uwagi, umożliwiając podmiotowi skupienie się na istotnych informacjach, odrzucając jednocześnie te, które nie są istotne. Z kolei wzmocniona uwaga selektywna prowadzi do usprawnienia procesów percepcji słuchowej, zarówno centralnie, jak peryferyjnie. Zasadą działania bramkowania jest więc zaangażowanie mechanizmów sensorycznych – pobudzenia, działając od peryferii ucha do mózgu oraz mechanizmy adaptacji i regulacji słuchowej – działające od mózgu do ucha . Te ostatnie mechanizmy są odpowiedzialne za rozwój i doskonalenie zarówno percepcji słuchowej i uwagi. Dlatego też celem Metody Tomatisa® jest zapewnienie, że nie będzie ona miała żadnego wpływu na zdrowie. Poprzez system bramkowania, który jest specyficzny dla Ucha Elektronicznego opracowanego przez Tomatisa – jest dostosowanie jej indywidualnie do danej osoby oraz środowiska akustycznego poprzez wspomaganie rozwój aktywnych mechanizmów percepcyjnych. Charakteryzują się one aktywacją obwodów słuchowo-ruchowych, które obejmują rozległe neurony przedsionkowo-ślimakowo-korowe, ślimakowo-korową sieć neuronową zawierającą neurony lustrzane. Dlatego obszar zastosowań edukacyjnego systemu słuchowego stworzonego przez Tomatisa jest tak szeroki. W rzeczywistości zwiększa on możliwości słuchowe w przypadku tak różnych diagnoz jak trudności w uczeniu się i upośledzone zdolności motoryczne, aż po poważne problemy z komunikacją, takie jak autyzm. Różne przypadki przedstawiane przez specjalistów metody ilustrują wielką skuteczność tego systemu, który, choć ma już 60 lat, pozostaje zadziwiająco nowoczesny. To właśnie ta nowoczesność zapewnia, że Metoda Tomatisa® jest zaawansowaną metodologią, która pomogła w wielu sytuacjach emocjonalnych i rozwojowych w wielu krajach na przestrzeni wielu lat.
Dr Alfred Tomatis był naprawdę niezwykłym pionierem. Udało mu się tak wiele osiągnąć a jego Metoda może pozytywnie wpłynąć na życie dzieci i dorosłych zmagających się z problemami rozwojowymi i behawioralnymi.